AB TARAFINDAN ONAYLANAN GDO’LARIN* TOHUMLUKTAKİ POTANSİYEL BULAŞIKLIĞI HAKKINDA ESA'NIN DURUŞU Avrupa Tohumcular Birliği (ESA), AB tarafından onaylanmış GDO’ların tohumluktaki potansiyel bulaşıklığı ile ilgili olarak bitki ıslahçıları ve çiftçilerin karşı karşıya oldukları hâlihazırdaki hukuki belirsizliğin tamamıyla sona erdirilmesini istedi. ESA bu belirsizliğin giderilmesi amacıyla Avrupa Komisyonu’na çağrı yaparak, onaylanmış GDO’ların tohumluktaki azami düzeyin belirlenmesinin yanı sıra güvenilir sonuçlar sağlamak için yeknesak bir AB örnekleme ve test protokolünün oluşturulmasını da talep etti. Teknik olarak kaçınılması imkansız ya da harici etkenlere bağlı nedenlerle tohumda bulunan GDO’ların varlığını belirleyecek eşik seviyelerle ilgili düzenleme yapılması konusunda Avrupa Komisyonu 10 yılı aşkın süreden beri söz vermektedir. ESA da üye devletler gibi defalarca Komisyona çağrı yapmış ve bu sözünü somut bir eyleme dönüştürmesini istemiştir. Çevre Komisyonu da 2008 yılında, tohumdaki eşik seviyesi tespitinin gerekliliğinin altını çizmişti. Bununla beraber, dünyada GD’li üretimde meydana gelen artışa ve Avrupa’da onaylanmış GDO’ların sayısındaki yükselişe ve mevcudiyetine rağmen kayıtsızlık sürüp gitmektedir. Yeni Komisyon önerisi, üye ülkelere GD’li ürünlerin bölgelerinde yetiştirilmesi için kendi başlarına karar verme hakkı tanırken GDO’larla ilgili resmi müsaadenin AB düzeyinde sürdürülebilmesi için aslında tek çözüme olan ihtiyacı daha da artırmaktadır. Uygulamada bu durum şu anlama gelmektedir; bazı ülkeler için AB onaylı GDO üretimi yasal kabul edilirken, diğer bir kısmı için çok düşük veya teknik olarak kaçınılamaz düzeyde olsa bile yasal olmayacaktır. Doğal olarak, kabul edilmiş böylesi GDO’lar sadece gıda ve yem de değil tohum ve tarlada da hatta onun ticari olarak ekimine izin vermeyen üye ülkelerde de çok az miktarda görülecektir. Bir arada yaşayan farklı üye devlet ve bölgelerin kendi kural ve standartlarıyla bitlikte bu durum, tohum şirketleri ve çiftçiler için, hukuksal belirsizliği daha da artıracaktır. ESA, Avrupa Birliği'nde GDO'ların resmi izne bağlanması konusunda karşılaşılan siyasi çıkmazdan kurtulma amacında olan Komisyonu desteklemekte, ancak tohumluk ortak piyasasının tehlike altında olmaması gerektiğinin de altını çizmektedir. Ayrıca, harici etkenlere bağlı nedenlerle tohumda ve tarlada bulunan AB onaylı GDO’ların potansiyel bulaşıklığını kabul etmeden ve üzerinde mutabık kalınmış bir örnekleme ve test protokolü olmaksızın, önerilen bu yeni yaklaşım – AB’deki GDO’lara ilişkin farklı yasal izin statüleriyle – mevcut uygulamadan farklı olmayacak ve çalışamaz bir halde kalacaktır. Hatta daha ileri aşamada, statükonun korunması demek olan bu yaklaşım ıslahçılar ve çiftçiler için yasal belirsizliği artıracak ve nihayetinde Avrupa çiftçiliğinin bölünmesine neden olacaktır. * EU Directive 2001/18/EC, Regulation 1829/2003, Regulation 1829/2003.