Tarım, sektörü sadece ekonomik yanı olmayan, sosyal yanı daha güçlü bir sektör olduğu ve doğrudan gıdayı kontrol ettiği için diğer sektörlerden ayrı değerlendirilmelidir. Tarım sektörü içerisinde tohumculuk faaliyetleri en stratejik sektördür. Bu nedenle tohumculuk faaliyetleri durdurulamaz, ara verilemez. Tohumculuk firmalarımız Ar-Ge ve üretimlerine kriz döneminde de ara vermeden devam etmek zorundadır.

Mevcut durumda virüs sebebi ile tedarikçilerde, nakliyelerde, ihracat ve ithalat ön izin alınmasında,  sağlık sertifikası temininde, her türlü numune alınması süreçlerinde, analize sevk edilen ürünlerin analizlerinin başlatılması ve sonlandırılmasında, üretim amaçlı yurtdışından tedarik edilen kademeli ve ebeveyn tohumlukların ve üyelerimizin yurt dışında kendileri için ürettirdikleri tohumlukların işlenmek ve paketlenmek ve yeniden ihraç edilmek amacıyla ülkemize getirilmesinde ve  gümrükleme işlemlerinin tamamlanması süreçlerinde ciddi boyutlarda yavaşlamalar mevcuttur. Bu gibi nedenlerden dolayı ülkemiz tohum tedarikinin maalesef olumsuz etkilenmesi kaçınılmaz olacaktır. Bakanlığımızın bu amaçla çalışanlarının sağlığını da koruyacak tedbirleri alarak, tedarik sürecini sıkıntısız atlatılması için  gerekli önlemleri alması gerekmektedir. Aksi takdirde 2020 üretim sezonunda ihtiyaç hissedilen tohumluk üretim ve tedarikleri tam olarak gerçekleşemeyecek ve dolayısı ile hem bu yıl hem de 2021 yılı sertifikalı tohumluk ve ürün tedarikinde ciddi sıkıntılar yaşanabilecektir. Sürecin tüm sağlık gereklilikleri karşılanarak hızlandırılabildiği durumda ise krizden çıkışta bitkisel üretim ve hayvancılık sektörlerimiz bu krizi en az hasar ile ve ülkemizin tarım ürünü tedariki büyük yara almadan atlatabilme hususunda çok ciddi bir gelişme kaydedecektir.

Dünyada da ulusal tohumculuk sektörlerinin temsilcileri ve Uluslararası Tohumculuk Federasyonu (ISF), Avrupa Tohumcular Birliği (EUROSEEDS), Asya Pasifik Tohumcular Birliği (APSA) gibi uluslararası kuruluşlar tohumculuk tedarik zincirinin olumsuz etkilenmemesi için gerek AB gerekse ulusal hükümetler nezdinde girişimlerde bulunmaktadırlar.

 Bu nedenlerden dolayı;

• Ülkemizde üretilip yurt dışına ihraç edilen tohumluklara ihracat desteği verilmelidir.
• Tohum ihracatına yönelik yurtdışında çalışanları bulunan tohumculuk firmalarına personel giderleri için yapılacak bir destek “yurtdışı birimleri ihracat desteği” başlığı altına eklenmelidir.  

• Karantina tedbirleri kapsamında birçok ülkeye tohum ihracatımız ve sevkiyatımız yavaşlamış veya tamamen durmuş durumdadır. Tohum firmalarının ihracat kaybından yaşadığı parasal miktar; çok uygun uzun vadeli, düşük faizli Eximbank ihracat kredisi ile desteklenmelidir.

• Tohumculuk firmalarımızın yurtdışında ürettirdiği kendi tohumluklarını Türkiye’ye getirip, işleyip yurtdışına ihraç etme işleri durma noktasına gelmiştir. Bu tohumluklar gümrük vergisinden muaf tutulmalı ve dâhilde işleme rejimi uygulanmalıdır. Bu uygulama için gereken “gelen ürün ile ihraç edilen ürünün GTİP numarası farklı olmalıdır” kuralı bahse konu tohumluklar için kaldırılmalıdır. Ham tohum, ihraç edilecek mamul tohum haline gelene kadar çok hassas ve önemli işlemlerden geçmektedir. Ancak sonuçta gelen de ihraç edilecek olan da tohumdur.
• Corona virüs önlemleri kapsamında çalışmasına mecburi ara verilen sektörlerde uygulanan SGK primlerinin, vergi ödemelerinin ertelenmesi desteği tarım ve tohum sektöründe de uygulanmalıdır. Nihayetinde tarım sektörü faaliyetlerine devam etse bile zincirin diğer halkaları çalışmalarına ara verdiği için tarım sektörü de doğrudan etkilenmiş durumdadır. Diğer yandan SGK primlerinde ve vergi ödemelerinde uygulanacak bu ertelemeler sadece süreyi uzatmak anlamına gelmektedir. Çalışmayan bir işyerinin geliri olmayacağı için mutlaka ciddi oranda (en az %50) vergi ve prim desteği getirilmelidir. Aslında en uygunu en az 3 ay prim ve vergi alınmamasıdır.
• Kısa çalışma ödeneği ile ilgili kapsam genişletilmeli, şartlar iyileştirilmelidir.
• Tohumculuk firmalarının bankalardan kullandığı zirai ve ticari kredilerin, günü gelen ödeme taksitleri Covid-19 virüs riski kalkıncaya kadar taksitler ötelenerek ertelenmelidir. (Bu süre şimdilik 3 ay, daha sonra tekrar uzatılabilir).
• Tohumculuk firmalarının maaş ödemeleri ve günü gelen çek senet ödemelerinin gününde yapılması için, bankalar çok uygun maliyetli kolay kullanılabilir kredi sağlamalıdır.
• Corona virüs önlemleri kapsamında tarımsal üretim ve özellikle tohumculuk sektöründeki firmalar istisna olarak değerlendirilmelidir. Herhangi bir sokağa çıkma yasağı, seyahat engeli vb uygulamalarda tarımsal üretim ve özellikle tohumculuk belli bazı istisnalar dâhilinde faaliyetlerine devam etmelidir. Tohumculuk firmalarının Ar-Ge ve üretim faaliyetlerinin aksamaması için, servis ve personel hareketleri konusunda gerekli hassasiyetin gösterilmesi ve özellikle Ar-Ge personelinin yurt içi seyahatlerinde kolaylık sağlanması amacıyla, İçişleri Bakanlığımız sorumlu kolluk kuvvetlerine yazılı talimat göndermelidir.

Sektörümüzün yukarıdaki talepleri ile ilgili olarak öncelikle TC Tarım ve Orman Bakanlığı nezdinde girişimde bulunulmuş olup önümüzdeki günlerde ilgili birimler ile de irtibata geçilecektir. 

Saygılarımızla,

TÜRKTED Yönetim Kurulu